Tradhisi Manganan

Manganan wonten desa Ngradin, kecamatan Padangan, kabupaten Bojonegoro. Kabupaten Bojonegoro menika sebelahipun kabupaten Blora kang kapisah kaliyan bengawan Solo. Ing desa Ngradin menika manganan kalaksanan wonten ing sendhang kang ana tengah-tengahing desa. Kalaksanan wonten sendhang amargi mbah danyang desa Ngradin menika wonten ing sendhang. Sendhang menika adem tur amba panggenanipun. Manganan kalaksanan sabibare jumatan.

Manganan kalaksanan sasampunipun panen antawis wulan 7 kaliyan wulan 8. Dinten jumat kliwon menika ngresiki sendhang, salajengipun dinten jumat pahing menika kalaksanan manganan.

Urut-urutan manganan nun inggih kaping:

1. Banca’an wonten griyanipun piyambak2

2. Ngresiki sendhang

3. Banca’an ing sendhang

4. Urutan kang pungkasan nun inggih rame2 tanggapan kethoprak utawi kesenian sanesipun kayata, tayub, wayang, lan sakpiturute.

Pelaksana tradhisi menika:

1. Warga-warga

2. Pamong desa

3. Anggota kethoprak

4. Mbah mudin ingkang mimpin donga

Menawi pamong desa menika kedhah ubo rampe ingkang kathah amargi nggarap sawah bengkok kang amba banget dadosipun panenanipun kathah sanget. 

Ubo rampe:

1. Sekul

2. Lawuh: mi, kluwih,kacang, ingkung, peyek, tempe, kering, lan sakpiturute

3. Jajan : kecek, jenang, jadah, gula-gula, gedhang, tape, krupuk lan sak piturute.

Sedaya menika yen sampun dugi sendhang didadosaken setunggal lajeng dipun bagi-bagi dening para warga. Manganan inggih nggadhahi teges rasa syukur dhumateng gusti ingkang maha agung ingkang sampun paring panen kang kathah saengga saged kalaksanan manganan menika. inggih para warga nyuwun supados ing panen salajengipun saged pikantuk panen ingkang luwih katah.

Contoh-contoh Geguritan

RAHASIA ATI

raine kowen sing tak selagna ning lorogan ati kiye..
tak umpetna rapet-rapet..
mbuh mbangkana bakale kepriben..
kaya kemricike banyu sing mili,
iramane ati sing tak jorna..
kowen sing ning kana..
nyong belih bisa apa-apa..
nyong mung bisane meneng..
kaya watu sing ditukuli lumut,
sing tukule langka sing nandur..
mbrabah sekarepe dewek..
kaya raine kowen sing tak selagna ning lorogan ati kiye..
tak umpetna..
embuh sampe kapan….

NGENTENI

ning nduwure wedi sing keseyak ombak
aku mandeng serngenge sing isin
alon-alon umpetan
ning sikile langit
ning longane dina
bengi manjat sayak suwe sayak atis
manuk laut sing wis laka abane
aku megin ning kene
ngadeg
nglekgleg
ngenteni kowen
wong ayu sing lunga digawak angin

Kangene atiku

Ing wengi iki

Wengi seng kebak lintang

Wengi seng kebak rembulan

Aku tansah kelingan sliramu

Angin kang sumilir

Nambahi rasa kangenku marang sliramu

Saben bengi

Aku tansah mandengi

Mandengi gambar lan photomu

Seng tak simpen ana dompetku

Lintang rembulan

Dadi kancaku saben bengi

Sinar rembulan kang endah

Bisa ngayemke ati

Aku tansah ngenteni

Lan dedongo marang gusti

Supaya sliramu cepet bali

Ngilangi kangen ing ati

IBU

Tresna asih ibu…

Ora ana kang bisa ngganteke

Kesabarane kang kebak wuluh…

Ora bisa daklaleke

Doane kang tulus…

Tansah ngiringi awakku

Pengorbanane kang tanpa wales…

Ora bisa winales

Ibu…

Pituturmu bakal dakrungu

Tresna asihmu marang aku

Ora bakal tak puput

Pandongaku ibu…

Muga Gusti tansah nyembadani.

Wengi

Ana ing wayah wengi iki

Kaya kaya nglamuning ati

Tansah kelingan

Bab-bab kang wigati

Kelingan terus ananing pati

Lima wektune

Kang tansah tak ati-ati

Muga-muga awaku iki ora tau lali..

Kanggo sangu ngadhep

Marang gusti

Kang murbeng dumadi

Aku lan sliramu

Nembe rampung udan sore iki

Ninggalake kesenengan ati

Aku lan sliramu mlaku ing dalan iki

Lan padhange lintang-lintang ing sadawane wengi

Kanthi sesuk nemokake sunaring surya

Kang bisa nggawa aku lan sliramu tumuju urip

Mulya

Kethoprak

Kethoprak   Kethoprak wiwit bebukane awujud dedolanan para priya ing ndhususn sing lagi nganakake lelipur sinambi nabuh lesung kanthi irama ana ing waktu wulan purnama ndadari, kasubet gejog. Ana ing tembe keiring temang bebarengan ing kampong/shusun kanggo lelipur. Sateruse ana  tambahan kendhang, terbang lan suling. Mula wiwit saka ku kasebut kethoprak lesung. Kira kira kedadeyan ing tahun. Banjur ana ing tahun 1909 wiwitan dianakake pagelaran kethoprak kanthi paripurna/lengkap.

Pagelaran kethoprak wiwitan sing resmi ing ngarepe masuarakat/umum, yaitu kethoprak wreksotomo, dipandhegani dening Ki Wisangkoro, sing mandhegani kabeh kakung. Carita sing dipagelarake yaiku: warsa-warsi, Kendana Gendini, Darma Darmi, lsp.

Sawise ikku pagelaran kethoprak sansaya suwe dai apik uga dadi klangenane masyarakat, utamane ing tlata Yogyakarta.

JINIS KETHOPRAK

Anane gegayutan karo teater para nara  praja, mula pagelaran kethoprak, bisa dibedakake mangkene:

1.   Kothekan lesung

2.   Kethoprak lesung wiwitan

3.   Kethoprak gamelan

4.   Kethoprak gamelan pendhopo

5.   Kethoprak panggung

ISI CARITA

Rupa werna carita pagelaran kethoprak umpama carita rakyat, dongeng babad, ledenfa, sejarah lan adaptasi saka negari manca bisa uga migunakake swasana Indonesia, tuladhane kaya Shakespeare: Pangeran Hamlet utawa Sampek Eng Tay. Carita-carita baku: Darma-Darmi, Warsa-warsi, Kendhana-gendhini, Abdul sumararupi, Panju Asmara Bangun, Klana Sewandana, Andhe andhe lumut, Angling darma, Rara mendut, Damar Wulan, Ranggalawe, Jaka Bodo.

Crita klangenan masyarakat bisa awujud carita pahlawan, peperangan, carita nglempengake kabecikan adate ing pungkasan carita sing rumindake becik, jujur bakal entuk kemenangan. Ageman para nayaga pemain, dipadakake karo carita kang dipagelarake. Biasane nganggo ageman para narapraja jawa wektu jaman kerajaan mbiyen. Umpama Pangeran Wiroguna agemane ngaggo priyayi Jawa Pangeran saka tlatah Jawa Tengah (Yogyakarta), semono uga prajurit. Nanging uga ana ageman kang awujud simbolis, umpamane piyantun wicaksana aweni ageman cemeng, piyantun suci aweni ageman pethak, ingkang kendel  agamene abang. Carita Baghdad agemane "Mesiran" nganggo afeman sutra. Ageman wayang wong uga ana gegayutane karo kethoprak, utamane Kethoprak pesisiran tlatah Jawa pesisir lor. Umpamane carita Angling Darma, Menak Jingga/Damarwulan.

Uga ana ageman kasebut basahan, yakuwi ageman kejawen ananging cinampur ing liyan bisa rupa ageman batik, lan beskap uga surban (biasane nganggo jubah). Ageman basahan iki adate ana ing carita menak utawa carita para wali/para ulama islam ing sajerone praja.

Sing dadi ciri wancine kethoprak :

1.   Para nayaka/pemain

2.   Kiering tetabuhan (gamelan)

3.   Ageman tembang  kand dadi tetenger kethoprak

4.   Rembugan uga biasa nganggo tembang, tembang bisa mujudake dadi  pengiring adegan, dialog, monolog, utawa dadi narasi

5.   Unining gamelan kanggo ngiringi tembang, adegan, ilustrasi swasana carita, swasana dramatic, kang mbedakake adgean siji lan sijine.

PERANGKAT PENGIRING

Kendhang, saron, kethuk, kenong lan gong kemada. Gamelan jangkep adate nganggo suling utawa terbang. Kanthi tambahan keprak. Para nayaga kethoprak biasane pinter anggone acting, uga pinter nembang lan njoged beksan. Para pradangga gamelan, bebearengan karo sindhen waranggana  ngeriringi irama gamelan kethoprak.

Senadyan sing dianggo basa Jawa, nanging kudu nganggo unggah ungguh basa, bisa nganggo basa ngoko, basa krama, lan krama inggil. Seaiki ana ingg wolak waliking jaman, kethoprak uga duwe improvisasi kanthi wujud dafelan lan kethoprak humor ana ing siaran radio lan televisi. Carita bakune pada nanging dipagelarake kanthi dhagelan. Mligi ngemukake lan nyenengake pemirsane

MDS Nuju Kampung Sukses

Wali Kota Surabaya Tri Rismaharini sajak tumemen ba­nget anggone ngawekani program ‘cinta lingkungan’. Bukti­ne, pesta Merdeka Dari Sam­pah (MDS) tansah dipamerake nalikane ana kalodhangan lunga menyang manca. Salah sijine, wali kota nate paring sesorah kegiyatan taunan iki ing Ame­rika Serikat.

Risma-paraban akrabe Tri Ris­maharini-, mratelakake bab kasebut nalika paring sesorah ing acara awarding MDS 2014 kang digelar ing Taman Surya, Balai Kota Surabaya, Senin (16/11) kepungkur. Risma nandhes­ake yen program kanggo nres­nani lingkungan kasebut wis samesthine dipamerake jalaran nduweni wawasan (visi), keka­repan (misi), mesisan akibate kang apik banget.

Ora mung saya mundhak katresnane warga Surabaya marang lingkungane, acara kasebut nuwuhake gotong-royonge war­ga saya kukuh. “Kita iki mung sader­ma duwe SDM. Kita ora duwe sumber da­ya alam. Dadi, kita kudu tansah nindak­ake gotong-royong kanggo majokake kutha iki,” ujare Ris­ma klawan sema­ngat kang makantar-kantar.

Lomba MDS ngga­- yuh pucake di­na Minggu (16/11). Ta­un iki RT-09/RW-03, Kelurahan Ma­nukan Kulon, Keca­matan Tandes kasil mbo­yong gelar Best of the BestMDS 2014.

MDS di-launching nalika 11 September kepungkur. Sawise rong sasi mlaku, kegiyatan ka­sebut ditutup klawan awarding kang kaleksanan regeng ba­nget. Kepriye ora, wiwit esuk, ewonan uwong tumplek-blek ngebaki Taman Surya, Balai Ko­ta Surabaya. Dheweke kabeh kuwi dudu mung warga kang wewengkone klebu 33 wilayah terbaik MDS 2014. Nanging uga ana warga kota liyane kang nduweni kawigaten mligi ma­rang gerakan cinta lingkungan.

Acara kasebut tambah re­geng jalaran sadurunge nampa penghargaan, dheweke kabeh padha ngubengi Taman Surya mamerake sakehing sragam khas kang digawe saka barang bekas utawa kang wis didaur ulang. Ing antarane ana botol tilas inuman kanggo makutha kang awujud kembang, kar­dhus kanggo sakehing sragam, karung semen kanggo klambi, plastik kanggo rok, klawan sa­kehing corak lan warna kang mobyor.

Sinambi jejogedan kabeh mu­beng karo nenabuh sa-anane kang wis digawa saka ngomah. Ana panci, ember, galon wa­dhah banyu, ken­thongan, lan teta­buhan gamelan sarta grup jaranan.

Meruhi saiyege warga kasebut, Wali Kota Surabaya Tri Rismaharini sajak mongkog lan gu­mun banget. Wanita nomer siji ing jajaran Pemkot Surabaya iki ora ana kendhate anggone ngawe-aweake astane bi­narung mbengoka­ke anggone eram ma­rang wargane kang karep banget. “Mer­deka,” pam­bengoke wali kota. Semangate wali kota iku uga diwangsuli warga kang ora ka­lah makantar-kantare. “Merdeka, Bu Ris­ma,” pambengoke atusan uwong kasebut sajak bareng ambata rubuh.

Ing kalodhangan iki tilas Kepala Dinas Kebersihan dan Pertamanan (DKP) Sura­baya iki uga nelakake atur panuwune ma­rang warga kang wis mbiyantu lan gotong-royong anggone njaga karesikan lingku­ngane. “Yen warga ora saiyeg lan rukun, nglengkara kabeh iki bisa maujud,” tan­dhese tilas Kepala Badan Perencanaan Pem­bangunan Kota (Bappeko) Surabaya iki.

Isih ing kalodhangan iki, Risma ngajab marang warga sing wilayahe durung nge­loni MDS taun iki, supaya taun ngarep wis bisa ngeloni kegiyatan kasebut. “Yen sing liyane bisa engga saiyeg kaya ngono, ge­neya ora ditiru,” ujare.

Sawatara iku Best of the Bestkaperang dadi nem kelompok, yaiku Kampung Parti­sipasi Terbaik, Kampung Pemilihan Sampah Terbaik, Kampung Penghijauan Terbaik, Kam­pung Sanitasi Terbaik, Pahlawan Ling­kungan, lan Pembina (Road Show). Saben kelompok Kampung Terbaik ana wolung RT, dene Pahlawan Lingkungane ana wong lima, lan Pembinane uga ana wong lima.

Mligi tumrap Kampung Sanitasi Terbaik kang diembani dening Lurah Medokan Ayu, Bambang H.E.S, STP, dalasan Ketua RW-04 Drs.Ec Moelyono padha ngandhakake yen penghargaan kang ditampa kuwi merga asil saka gotong-royonge warga ngeng­gon, kang tansah dipikuwati dening sema­ngate Ketua RT-07, Jl.Medayu Selatan XI, yaiku Drs H.Sudiyono MM, dalah ibu-ibu PKK-ne.

Jl. Medayu Selatan XI, Kelurahan Me­dok­an Ayu, Kecamatan Rungkut iki katelah minangka ‘Kampung Mangga’. Awit, ing sa­dawane dalan kasebut akeh tanduran pe­lem ngrembuyung eyup, nyenengake ba­nget.

“Aku mongkog, awit nembe sepisan melu lomba wis klebu 30 besar,” ujare Su­diyono marang “PS”. Karo nambahake, “Te­rima kasih warga, terima kasih marang se­kabehane. Muga-muga taun ngarep bisa nggayuh juwara,” tandhese. (Bsh)

Tradhisi Cowongan

Mangsa ketiga nang endi bae gawe rekasa. Sing paling ngrasakna sedulur tani. Sawah, kebon, pekarangan garing padha nela. Nandur apa bae ora kambon banyu akeh ora kasile. Arep liwet bae kudu mlaku adoh ngangsu sumur sing ana banyune. Sing ana neng pinggir kali Serayu esih begja bisa ngedhuk wedhi gawe belik karo tangan esih bisa metu banyune. Ning ya rekasa goli munggah mudhun ngangsu. Mangsa terang dawa akeh sing sambat.

Sapa maning sing bisa nekakna udan angger udu Sing Kewasa? Mulane padha ngrekadaya nyuwun maring Gusti Allah supaya nyembadani ngirim udan maring bumi. Salah sijine upacara nyuwun udan sing ana neng tlatah Banyumas dearani cowongan. Nganakna cowongan biasane merga mangsa ketigane liwat sekang patang wulan lawase. Utawane lemah wis padha garing malah nganti mbledhag, sumur sat, tanduran padha garing, mati. Upacara cowongan nyuwun marang Gusti Allah supayane nekakna sukmane Dewi Nawangwulan mbantu nekakna udan nggo nelesi bumi sing garing.

Dewi Nawangwulan kuwe sapa?

Critane, Dewi Nawangwulan kuwe widadari sekang kahyangan. Wektu mudhun maring bumi karo batir-batire adus nang tlaga. Klambine deumpetna neng Jaka Tarub. Mesthi bae ora bisa bali maring kahyangan. Banjur neng Jaka Tarub si widadari dejek bali. Nawangwulan banjur dedadekena bojo urip kaya menungsa lumrahe.

Bareng duwe anak dejenengi Nawangsih, klambi sing deumpetna Jaka Tarub ketemu. Nawangwulan banjur mabur maring kahyangan anake detinggal neng ngisor wit gedhang raja. Mulane Nawangsih nggo nyambung batine Nawangwulan njaluk udan sing deanakena neng ngisor wit gedhang raja. Kaya kuwe critane upacara mau niru Jaka Tarub.

Cowongan ora kena sembarangan. Ddhukun cowongan karo wong sing arep melu upacara kudu padha tirakat suwene pitung dina pitung wengi. Ancase nggo ngresiki jiwa lan raga. Sawise tirakat dhukun lan sing detugasi upacara siap ngundang tekane Nawangwulan sing ketelah dearani Nini Cowong. Nini Cowong wujude golek, endhase sekang cumplung awake sekang pring njuran deklambeni kaya putri sing ayu rupane.

Lakune upacara Cowongan panggonane neng ngisor wit gedhang raja. Si dhukun maca mantra ngundang tekane Dewi Nawangwulan. Jere kon mbantu nyuwun maring Gusti Allah nekakna udan sebab bumine wis garing, uripe menungsa rekasa merga sumure sat, tanduran padha mati. Mbarengi dhukun maca mantra, Nini Cowong deobahna kaya lagi nyuwun udan maring Gusti Allah. Ning kasembadan orane gemantung Kersane Gusti Allah.

Nah, siki udan wis temurun. Godhong-godhong wis keton ijo. Bumi sing nela rapet maning. Sumur sat metu banyune. Mulane mayuh padha sing gedhe rasa sukure. Kabeh obahing jagat kiye neng Kewasane Gusti Allah. Demareni goli sambet angger selagi rumangsa rekasa lan butuh maring pitulungane Gusti Allah. Kabeh mahluk wajib bekti maring sing gawe urip sedawane esih ambekan, esih bisa nyawang srengenge madhangi bumi. Mayuh bali maring kersane Gusti Allah. Sing ora kalah penting, anane berkah udan kiye njuran aja dadi mala. Aja mbuwang runtah janji ber men dalan banyu ora mampet.

Tradhisi Rebo Wekasan ing Kutha Kudus

Tradhisi rebo wekasan menika salah setunggal tradhisi ingkang misuwur sarta tasih dipunpengeti dening warga desa Karangmalang. desa Karangmalang menika nama salah setunggal desa wonten ing kecamatan Gebog. Kecamatan Gebog menika salah setunggal kecamatan ingkang wonten ing kabupaten Kudus. Dunungipun wonteb ing ampeyanipun redi muria. Pendhudhuk desa Karangmalang menika pakaryanipun sadean, pengusaha konveksi, pengusaha batik, sarta tani. Agami ingkang dipunanut wonten ing desa Karangmalang inggih menika agami islam. Pramila sedaya tradhisi ingkang woten ing desa Karangmalang menika sami campur kalayan agami islam.

Tradhisi rebo wekasan menika domados saking kalih tembung, inggih menika “rebo” ingkang tegesipun ‘dinten rebo’ sarta wekasan ingakg tegesipun ‘pungkasan’. Tradhisi rebo wekasan ugi asring dipunwastani tradhisi “toya salamun”. Tradhisi menika dipunlampahi wonten ing dinten rebo pungkasan wulan sapar. Tatacaranipun inggih menika dipunwiwiti milahi rampung salat maghrib. Sasampunipun salat maghrib, para warga desa Karangmalang kempal wonnten ing mejid. Lajeng sami maos surat yasin sepisan. Nalika dumugi ayat salamunqoulanminrobbirrahim dipunwaos kaping 313. Sasampunipun lajeng smi sesarengan salat isya. Sederengipun salat isya, kawula enem utawi remaja masjid sami nyepakaken embor ageng, toya, dluwang, sarta pulpen. Toya menika lajeng dipunlebetaken dhateng embor. Lajeng dluwang menika dipunserati ayat salamunqoulanminrobbirrahim, lajeeng dipuncemplungaken wonten ing toya menika. Sasampunipun, remaja masjid bandumaken toya menika dhhateng para rawuh. Tradhisi menika dipunpandegani dhateng pak modin sarta dipuntumuti dening sedaya warga desa Karangmalang.

Ancasipun tradhisi menika inggih kagem ngemutaken para warga supados sami dedonga amargi wonten ing dinten rebo menika Allah nurunaken coba utawi bala kathahipun 320.000 kagem manungsa. Saengga, dedonga menika dados setunggal sarana kagem nulk coba menika.

Demam Berdarah

Demam berdarah sawijine penyakit mbebayani sing ditularake denign nyamuk aedes aegypti. Penyakit sing dikenal wiwit taun 1954 iki isih durung ana obate. Gejala penyakit demam berdarah iki meh kaya wong lara flu utawa kena lara thypus. Gejala penyakit Demam berdarah yaiku awak panas dhuwur, napsu mangan kurang, tutuk rasane pait, lan lumrahe yen dipeksa mangan kudu mutah. Yen wis nemen lumrahe ing kulit mlenthing-mlenthing abang. Pasien sing gampang kena penyakit Demam berdarah lumrahe bocah cilik, mligine bocah sing isih balita. Awit bocah cilik mono, daya tahan lan kekebalan awake tumrap penyakit durung sepira kuwat. Mulane, yen ora ana bocah cilik lara panas lan ora enggal mudhun panase, prayogane enggal digawa menyang dhokter utawa Puskesmas.

Wabah penyakit Demam berdarah iki duwe siklus wabah limang taunan. Saben limang tahun sepisan biasane asring dumadi wabah penyakit Demam berdarah. Siklus iki dumadi saka pengaruh puncak ngrembakane nyamuk aedes aegypti manut rentang wektu limang taunan. Nyamuk aedes aegypti lumrahe ngrembaka lan babar tumangkar ing mangsa rendeng. Awit ing mangsa rendheng, lumrahe akeh banyu sing padha mambeg lan ora bisa mili kanthi lancar. Nyamuk aedes aegypti kalebu banyaku sing resikan, awit nyamuk iki ora gelem ing papan banyu sing reged, nyamuk iki ngendhog lan babar tumangkar ing banyu sing resik, kayata: ing banyu jedhing, genthong utawa genuk, ing blumbang sing resik, ing banyu pot kembang, botol, lan umplung kosong sing kaisi banyu udan, lan sapiturute.

Kanggo nyegah supaya penyakit Demam berdarah ora dadi wabah epidemic, ana 3 cara sing diarani 3M. 3M aksebut cekakan saka tembung Menguras, Mengubur, Menutup. Menguras maksude yaiku nguras jedhing utawa bak mandi saben 3 dina pisan. Aja nganthi jedhing digawe ngendhog nyamuk sing nganti bisa babar tumangkar dadi uget-uget nuli ing nglare nyamuk wiwit saka endhog nganti dadi nyamuk mung butuh wektu kurang luwih limang dina nganti saminggu. Mulane, yen saben 3 dina dikuras, bisa nugel proses ngrembakane nyamuk. Menutup tegese nutupi wadhah banyu kayata: genthong utawa genuk, ceret, kendhi utawa wadhah ngombe liyane aja nganti bisa diliwati nyamuk. Wondene menimbun tegese ngurug wadhah wekas limbah rumah tangga sing arupa botol kosong, kaleng, cepuk, lan sapiturute sing bisa kanggo ngendhog nyamuk yen kisnenan banyu udan. Sing luwih wigati saben wong kudu duwe prinsip luwih becik nyegah tinimbang ngobati. Awit yen wis kena penyakit, banjur mlebu Rumah Sakit akibate bisa mbebayani. Kajaba wragad sing ora sethithik, resikone yen wis nemen bisa nggawa nyawa. Wis akeh pasien sing Rumah Saki ting ninggal merga saka kena penyakit Demam berdarah. Kajaba 3 M sing dhuwur, sing wigati saben wong kudu bis njaga karesikan dhiri pribadi. Kita kudu bisa njaga karesikan ing njero lan ing njaba omah. Aja kemproh! Ndeleh barang utamane klambi sing reged pating slampir sing bisa kanggo sarange nyamuk. Sadurunge turu prayogane kamar disemprot dhisik nganggo obat anti namuk utawa nganggo krim anti nyamuk, obat nyamuk bakar, elektrik lan sapanunggale. Pekarangan ing sajabane omah kudu asring diresiki. Got sing banynye mambeg kudu diilekake, supaya ora dadi panggonan sing bisa kanggo ngrembakane nyamuk.